Anne sütü alan bebekler, anne sütü almayan bebeklere göre bilişsel olarak bir avantaj sağlayıp sağlamadığı tartışma konusu olmuştur.
Bilişsel yetenek; düşünme, hatırlama ve karar verme gibi zihinsel süreçleri ifade etmektedir. Aynı zamanda yaratıcılık, hayal gücü ve davranışları da içermektedir. Beynin ve bilişsel becerilerin sağlıklı gelişimi çocukların hızlı öğrenme ve kavrama yeteneğine sahip olmasını sağlamaktadır.
Anne sütü alan bebekler pek çok uzmana göre büyüdükçe zekasına, hafızasına, muhakeme ve problem çözme yeteneğine çok büyük faydalar sağlamaktadır. Peki gerçekten Öylemi ?
Anne Sütü Alan Bebekler de Araştırmalar Neler Söylüyor ?
Mart 2017’de yayınlanan bir araştırma, emzirmenin uzun vadeli bilişsel faydalarının olmadığını belirtmektedir. Çalışmada yaklaşık olarak 7500 beş yaşına kadar çocuklar izlenmiştir. Araştırmacılar çocukları 9 ay , 3 yaş,5 yaş olarak gruplara ayırıp; kelime bilgisi, problem çözme becerileri ve davranışları açısından değerlendirmiştir. Anne baba ve öğretmenlerde araştırmaya çocukların yeteneklerini içeren bir testle katılım sağlamışlardır.
Çalışma, emzirmenin bazı olumlu kısa vadeli bilişsel etkilerini gösterdi, ancak uzun vadeli avantajlar göstermedi. En az 6 ay anne sütü ile beslenen çocukların 3 yaşına geldiklerinde; problem çözme becerilerinin daha iyi olduğu ve hiperaktif olmadıklarını belirtmektedir.
Ancak 5 yaşındaki çocuklar arasında emzirilen ve emzirilmeyenler arasındaki çalışmalarda gözle görülür bir fark bulunamamıştır.
Diğer Çalışmaların Anne Sütü Alan Bebekler Zekasında Tespitleri
Anne sütü alan bebekler ile ilgili bütün çalışmalar aynı bulguları göstermemektedir. Birçok çalışma, emzirmenin zekayı veya IQ’yu geliştirdiği yönünde hem fikirdir. Anne sütü ile uzun vadeli bilişsel sonuçlar arasında bütün çalışmaların bir bağlantısı çıkıyor. İşte buna iki örnek ;
- Bir çalışma, 3.500 çocuğu ergenlik döneminden yetişkinliğine kadar takip etti. Çocukların 30 yaşında değerlendirilmesi ise şu şekilde gelişmiştir; Birincil beslenme kaynağı anne sütü olanlar zeka testlerinde daha iyi performans göstermiştir. Ayrıca daha yüksek eğitimleri ve daha yüksek gelire sahiptiler.
- Bir başka çalışma ise çok kapsamlı büyük bir çalışmadır. Yaklaşık 14.000 sağlıklı anne sütü ile beslenen bebeği 6,5 yaşına kadar izlemişlerdir. Çocukların zekaları ve okulda eğitim durumları doktorlar ve öğrenmenler tarafından değerlendirilmiştir. Sonuçlar; uzun süreli emzirme ile çocukların bilişsel gelişimi arasındaki bağlantının güçlü olduğu göstermektedir.
Neden Anne Sütü Etkisini Herkes Kabul Etmiyor?
Çocuklarda bilişsel gelişimin artmasının katkıda bulunanın anne sütümü yoksa diğer faktörler mi belirlemesi zor. Bazı Araştırmacılar zeka ve problem çözme becerilerindeki artışın yalnızca anne sütünün etkisi olduğunu vurguluyor. Ancak buna karşı olan araştırmacılar bu gelişimi destekleyen bir ortamda büyümesinin etkisinin olduğunu savunuyorlar.
Anne sütü içerisinde DHA ve ARA asitlerinin beyin ve sindirim sisteminin gelişimini etkilediği yönünde araştırmalar bulunmaktadır. Bu nedenle bir çocuk anne sütüyle beslendiğinde bu asitlerin bilişsel yeteneklerin artmasında yardımcı olduğu inanılmaktadır.
Hazır formül mama şirketleri de bunun farkında. Artık beyin ve göz gelişimini desteklemek için bebek mamalarına esansiyel yağ asitleri ekliyorlar. Bilim adamları ekledikleri yağların Anne sütünde bulunan doğal yağlarla aynı etkiyi gösterip göstermediğini henüz bilmiyorlar.
Bir başka tartışma konusu ise emzirmenin süresidir. Bazı çalışmalarda, çocuğa verilen herhangi bir miktar emzirme sayılabilmektedir. Bu nedenle bazı uzmanlar, araştırmalardaki çocukların uzun süre emzirilmiyorsa gerçek sonuçları temsil etmediğini açıkladı. Yani araştırmada kullanılan çocukların uzun emmesi dikkate alınmaktadır.
Bilişsel Gelişimi Etkileyen Faktörler Nelerdir?
Çocuk ister anne sütü ister mama formülünden beslensin beyin gelişimi için uygun besinleri alması önemlidir. Bunun yanı sıra bilişsel gelişimin katkısında bulunan çeşitli faktörler şunlardır ;
- Bilişsel gelişim hamilelikle başlar. Bir anne adayı hamileyken iyi beslendiğinde sigara veya diğer riskli davranışlarda bulunmadığında; çocuğun iyi bir başlangıç yapmasına yardımcı olur.
- Bebeklik ve çocukluk döneminde anne babanın çocukları arasındaki ilişkisi bilişsel gelişim için fark yaratabilmektedir. Örneğin; Çocuğa her gece kitap okumak okuma, yazma ve dil becerilerini geliştirmeye yardımcı olabilmektedir.
- Aktif oyun oynamak, müzik dinlemek, yaratıcılığa teşvik etmek ve çocuğun keşfetmesine izin vermek; kirlenmesine izin vermek, çocuğun gelişimi için çok etkili olabilmektedir.
- Bununda Ötesinde, bir çocuğun zekası ve akademik başarısı genetikle de ilgilidir. Anne ve babanın IQ’su ve eğitim düzeyi ile yakından bağlantılıdır.
Çocuğun Televizyon Karşısında Çok Fazla Zaman Geçirmesi, Bilişsel Gelişimi Sınırlayabilmektedir.
Emzirmek Faydalımı?
Tabi ki evet, emzirmenin sayısız faydaları vardır. Emzirmenin bilişsel gelişime fayda sağlayıp sağlamadığı konusu halen tartışılmaktadır. Ancak anne sütünün diğer faydaları asla inkar edilemez. Örneğin bağışıklık sistemini güçlendiren ve bebeği enfeksiyonlara karşı olan antikorlar enzimler ve beyaz kan hücreleri içeren anne sütü; Ayrıca yeni doğan hastalıklarının önlenmesine yardımcı olur. Emzirme bir çok hastalığı engeller ve çocuğu korur. Emzirmenin faydalarından biride çocukluk obezitesini azalttığı yönünde araştırmalar mevcuttur. Ayrıca emzirme anneler için meme ve yumurtalık kanseri riskini önemli ölçüde azaltabilmektedir.
Bu araştırmalar bize önemli bilgiler sağlıyor. Ancak her araştırma sonucunda çıkan farklı sonuçlar biraz kafa karıştırıcı olabiliyor. Genel olarak Amerikan Pedriatri Akademisi ve Dünya Sağlık Örgütü gibi dünya çapındaki sağlık kuruluşları emzirmeyi önermektedir.
Ancak çocuğunuzu hangi zamanda ne kadar ve neyle besleyeceğiniz sizin kararınızdır, Emzirmek herkes için uygun olmayabilmektedir. İster anne sütü ister bebek maması olsun sizin ve bebeğiniz için en uygun olanı seçin. Bebek için sevgi dolu bir ortam sağladığınız sürece ihtiyaç duyduğu bilişsel ve fiziksel gelişim için psikolojik etkiyi yaratmış olacaksınız.