Yeni doğan bebeklerde sarılık yaygın olarak görülebilmektedir ve genelde endişelenecek bir sağlık durumu değildir. Birçok bebek doğumdan kısa bir süre sonra iyi huylu sarılık yaşayabilmektedir.
Genel anlamda normal sarılık olarak tabir edilen hastalığın iyileşme süresi 7 ila 10 gündür. Bu yazımızda yeni doğan bebeklerde sarılık ile ilgili temel bilgiler bulunmaktadır.
Bebeklerde Sarılık Nedir ?
Sarılık, Yeni doğan bebeğin cildini ve göz beyazlarını sarıya çeviren ve yaygın olarak kısa süreli bir durumdur. Yeni doğan bebeklerin yaklaşık yüze 60’ında ve erken doğan ( Prematüre ) doğan bebeklerin yüzde 80’inde görülebilmektedir. Yeni doğan bebeklerde sarılık kandaki bilirubin adı verilen kimyasalın birikmesi sonucunda ortaya çıkmaktadır.
Yaşanan vakaların çoğu iki veya üç gün sonra ortaya çıkmaktadir. Bebeklerde Sarılık genellikle kendi kendine veya hafif tedavi ile hiçbir yan etki olmadan geçmektedir. Kendi kendine geçmesi veya tedavi ile geçmesi genellikle 7 / 10 gün sürebilmektedir. Prematüre bebeklerde bu süre 20 ila 30 güne kadar uzamaktadır.
Yeni Doğan Bebeklerde Sarılık Neden Olur ?
Yeni doğan bebeklerde sarılık hiperbilirubinemi olarak bilinen bir durum olan aşırı bilirubin seviyesinden kaynaklanır. Bu madde vücudun eski kırmızı kan hücrelerini parçaladığında kanda üretilen bir enzimdir.
Yeni doğan bebeklerin karaciğerleri az gelişmiş olduğundan, bilirubin genellikle etkili bir şekilde emilemez. Buda cildin ve göz beyazlarının sararmasına neden olabilmektedir.
Bebeğiniz sarılık olduğunda alnına veya göğsüne hafifçe bastırarak sarı renk tonunu rahatlıkla hissedebilirsiniz.
Türüne Bağlı olarak yeni doğan bebeklerde sarılık hastalığının çeşitli nedenleri vardır;
Sarılık Çeşitleri Nelerdir ?
- Az Gelişmiş Karaciğere Bağlı Sarılık ; Bu bütün yeni doğanların yüzde 50’sini etkileyen en yaygın türdür. Bu kadar yaygın olmasının sebebi ise; Yeni doğmuş bir bebeğin karaciğerinin olgunlaşması için biraz daha zamana ihtiyacı vardır. Uzmanlar sarılığın ilk birkaç günde normal olarak görmektedirler. Bu durum genellikle 7 ila 10 gün içerisinde kaybolmaktadır. Bu sarılık türü karaciğerleri tam gelişmemiş yeni doğan bebeklerde oldukça yaygındır.
- Anne Sütü Sarılığı ; Nispeten nadir görülmektedir. Anne sütü ile beslenen bebeklerin yaklaşık yüzde 10’u anne sütünde bulunan bir proteinin bilirubini parçalamasını engellemesi sonucunda gelişmektedir. Zararlı değildir ancak 3 ila 12 hafta arasında sürebilir.
- Yetersiz Beslenme Nedeni ile Gelişen Sarılık ; Bu sarılık türü anne ve bebek emzirmeye alışırken yetersiz anne sütü ve kalori alımı nedeniyle olmaktadır. Bu durum bebeklerin yaklaşık yüzde 5 ila 10’u arasında görülebilmektedir. Bu tür sarılığı olan bebeklerin bekletilmiş anne sütü veya hazır mama ile takviye edilmesi gerekebilmektedir.
- Hemolizden Kaynaklanan Sarılık ; Bu nadir ancak ciddi sarılık türü doğumdan sonraki 24 saat içerisinde başlamaktadır. Bebeklerde bulunan hemolitik hastalığı anne ile bebeğin kan grubunun uyuşmadığı anlamına gelmektedir. Hastanelerde doğum öncesi kan testleri bu durumu önlemek için yapılmaktadır. Rh (-) olan bir anne adayı , Rh faktörleri negatif olduğu ve bebeğinkiyle uyumsuz olduğunda muhtemelen bir RHOGAM enjeksiyonu ile tedavi edilmektedir.
- Kötü Karaciğer Fonksiyonu ; Yine bu sarılık türü nadir görülür ancak ciddidir. Belirtileri arasında geçmeyen sarılık ve açık gri veya soluk sarı dışkıdır. Bu sarılık türü Enfekte bir karaciğerden ( Hepatit ) veya karaciğer safra kanallarının tıkanmasından meydana gelmektedir.
Bebeklerde Sarılık Belirtileri Nelerdir.
Yeni doğan bebeklerde sarılık önlenebilir bir hastalık değildir. Ancak bebeğinizi hastaneden eve getirdikten sonra belirti ve semptomları izlemek önemlidir.
Yeni doğan sarılığı başlıca belirtileri şunlardır;
- Cilt ve gözlerin sararması
- Soluk renkli dışkı
- Koyu renkli idrar
Sarılığı önlemek için yapabileceğiniz hiçbir şey olmasa da, özellikle bebeğinizi hastaneden eve getirdikten sonra durum gelişmeyebileceğinden, belirti ve semptomları izlemek önemlidir. Bu şekilde gerekirse tedavi talebinde bulunabilirsiniz.
Yeni doğan sarılığının başlıca belirtileri şunlardır:
- Cildin ve gözlerin sararması
- Soluk renkli dışkı
- Koyu renkli idrar
Amerikan Pediatri Akademisi , bebeklerin 3 ila 5 gün sarılık açısından mutlaka doktor tarafından değerlendirilmesini önerir. Çünkü bu zamanlar bilirubin seviyelerinin en yüksek olduğu zamanlardır.
Sarılık genellikle önce yüzde görülür daha sonra göğüs, karın, kollar, bacaklar ve gözlerin beyazları dahil olmak üzere bebeğin vücudunun geri kalanına yayılabilmektedir. Sarılığı kontrol etmenin en iyi yolu bebeği güneş veya florasan ışığı altında alnına ve burnuna hafifçe bastırmaktır. Eğer cilt sarı görünüyorsa bebeği mutlaka doktora götürün. Tedavi için kandaki bilirubin seviyelerinin ölçümü için kan örneği almak gerekecektir.
Daha koyu tenli bebeklerde bu yöntemle sarılığı belirlemek daha zordur. Bu bebeklerde sararma avuç içlerinde ve ayak tabanlarında daha belirgin olabilmektedir.
Hangi Bebeklerde Sarılık Daha Çok Görülmektedir ?
- Prematüre Bebekler ( 37. Haftadan önce doğmuş veya düşük doğumu olan bebekler )
- Doğumdan hemen sonra kilo vermiş ve kafa derisi morarma ve kanama olan bebekler.
- Doğu Asya veya Akdeniz kökenli bebekler.
- Daha önce sarılık geçirmiş Anne Baba veya kardeşi olan bebekler.
- İyi beslenemeyen bebekler. ( Anne Sütü Yetersizliği Vb. )
Bebeğiniz yeni doğduğunda her 2 veya 3 saatte bir beslenmesi gerekmektedir. Bunu yapmak genelde bebeğinizin bilirubin seviyesini düşük tutmaya yardımcı olur.
Yeni Doğan Sarılığı Nasıl Tedavi Edilir ?
Yeni Doğan bebeklerde sarılık orta veya yüksek düzeyde tespit edilirse güneş ışığı veya fototerapi tavsiye edilebilmektedir.
Ayrıca bağırsak hareketlerini sıklaştırmak için bebeği aşırı beslemeden sık sık yedirmeniz gerekebilmektedir. Bu dışkı ile fazla bilirubinlerin atılmasına yardımcı olmaktadır.
Sarılığın yüksek bilirubin seviyelerinde anormal olması durumunda, enzim beyinde birikebilmektedir. Tedavi edilmeyen çok şiddetli sarılık kernikterus adı verilen ve kalıcı beyin hasarına neden olabilen son derece tehlikeli bir durumdur.
Aşırı Sarılıkta Uygulanan Tedaviler ;
- Fototerapi Tedavisi ( ışık tedavisi ) ; Bebeğin soyunup özel ışıklarla uygulanan tedavi sürecidir. ışıkların hiçbir acısı veya yan etkisi bulunmamaktadır.
- Mama ile anne sütü takviyesi; Bu, çocuk doktorunuzun tavsiyesi üzerine yapılır ve bazen bilirubin seviyesini düşürmeye ve fototerapi ihtiyacını önlemeye yardımcı olabilir.
- Kırmızı Kan Hücresi Değişimi; Bu tedavi Fototerapi işe yaramıyorsa ve bilirubin seviyesi çok yüksekse uygulanabilmektedir. Değişim transfüzyonunda bebeğinizin kanı taze donör kanı veya plazma ile değiştirilir. Genellikle bu tedavi nadir kullanılmaktadır.
Yeni Doğan Bebeklerde Sarılık Ne Kadar Sürer?
Yeni Doğan bebeklerde Sarılık 7 ila 10 gün arasında sürebilmektedir. Bu süre prematüre bebeklerde daha uzundur. Eğer bebek emziriliyorsa bazen bir ay veya daha uzunda sürebilmektedir, ancak mama ile beslenen bebeklerde bu süre genellikle iki haftadır. Bebeğinizin sarılığı üç haftayı geçerse mutlaka bir doktora başvurmalısınız.
Yeni Doğan Sarılığı Nasıl Önlenir ?
Aslında en yaygın olan bebeklerde sarılık tipini önlemenin bir yolu yoktur. Çoğu sarılık bebeğin karaciğerinin gelişmemesi sonucunda kan dolaşımındaki bilirubinlerden kurtulamasından kaynaklanmaktadır.
En yaygın yenidoğan sarılığı tipini önlemenin bir yolu yoktur. Çoğu vaka, bir bebeğin karaciğerinin kan dolaşımındaki bilirubinden kurtulmak için yeterince olgunlaşmamış olmasından kaynaklanır.
Bebeğinizin sarılık riskini şu şekilde azaltabilirsiniz:
- Bir alınıyor Rho-GAM atış Kan grubunuz olarak tanımlanması durumunda, gebelik sırasında Rh-negatif bebeğinizin Rh-pozitif ise ve yine 72 saat teslimden sonra
- Bebeğinizi günde en az sekiz ila 12 kez beslemek, onun düzenli bağırsak hareketlerine sahip olmasına yardımcı olur ve bilirubini vücudundan uzaklaştırır.
Sarılık semptomlarını izlemek ve bebeğinizde olabileceğinden şüpheleniyorsanız hemen çocuk doktorunuzla konuşmak önemli olsa da, çoğu yenidoğanda sarılığın son derece tedavi edilebilir, yönetilebilir ve hafif bir durum olduğu gerçeğinden emin olun. birkaç hafta içinde uzaklaşır.
Ancak Yeni doğan Bebeklerde Sarılık Riskini Şu Şekillerde Azaltabilirsiniz.
- Gebelik sırasında bebeğinizin ve sizin kan uyuşmazlığı tespit edildiğinde yapılacak müdahale bebeği sarılıktan kurtarabilir.
- Bebeğin günde 8 ila 12 kez beslenmesi. Bu sık beslenme onun düzenli bağırsak hareketlerine sahip olmasını sağlayıp bilirubini vücuttan uzaklaştırır.
Bebeğinizde sarılık olduğunu düşüyorsanız mutlaka bir doktor ile görüşmenizde fayda vardır ; çoğu yeni doğan bebeklerde sarılığın kolay tedavi edilebileceğini ve bir kaç hafta içinde iyileşeceğini asla unutmayınız.